Analemmatische zonnewijzers
Meylan (bij Grenoble, Isère, Frankrijk)
Dit is niet alleen de op een na grootste analemmatische zonnewijzer die ik ken, maar een heel openlucht-observatorium. Zeer indrukwekkend!
Wat vinden we hier allemaal? Dat vertelt de toelichting aan het 'voeteneinde' van de datumlijn.
Ten eerste natuurlijk de zonnewijzer zelf. Lange as maar liefst 14 meter. Alleen die in Penticton (Canada) is groter: 20 meter!
Aanwijzing in plaatselijke ware zonnetijd, van 4 tot 20 uur. Uurpunten met Romeinse cijfers; halfuurs-punten. De ingeschreven en de omgeschreven cirkel van de ellips zijn eveneens aangegeven, met dikke donkere lijnen. Ook de meridiaan ter plaatse (noord-zuidlijn) is duidelijk aangegeven.
 |
 |
De datumlijn is gegraveerd in een grote granieten plaat. Verdeling per 1/3 dierenriem-maand. Het hoofdeinde van de datumlijn is versierd met een ster, het voeteneinde met een (wereld)bol.
De aflezing in zonnetijd kan omgezet worden in kloktijd via de grafiek, waarin de tijdsvereffening en het lengteverschil met de 15° meridiaan gecombineerd zijn. Geen gezeur dus met het teken van de tijdsvereffening, want deze correctie heeft het hele jaar door hetzelfde teken.
Dan is er de meridiaanlijn. In de noord-zuidlijn staat een paal, getooid met een ster (waarover zo dadelijk meer) en aan de zuidzijde voorzien van een lange, smalle spiegel. Als de reflectie van de zon op de noord-zuidlijn valt, is het precies 12 uur ware plaatselijke tijd. De afstand van de reflectie tot de paal is ook nog's gerelateerd aan de hoogte van de zon.
De spiegel kan ook gebruikt worden om de culminatie van andere hemellichamen waar te nemen: de maan, planeten, heldere sterren. Als je 's nachts op de noord-zuidlijn staat en de ster in de spiegel ziet, staat die in het zuiden en bereikt tegelijk zijn maximale hoogte.
De ster bovenop de paal is het poolster-vizier. Ga 's nachts op de noord-zuidlijn staan zodat je door het midden van de ster de poolster ziet. Afhankelijk van je lengte is dat in de buurt van de ster aan het hoofdeinde van de datumlijn. Als je op een willekeurig later moment terugkomt staat de poolster, de onbeweeglijke, nog steeds in het vizier.
Ik had eerst niet door wat die slordige rand rond de omgeschreven cirkel inhield. Het bleek het panorama te zijn op de omringende bergen. In het zuiden is dat de bergketen van Belledonne. Bij een aantal toppen en cols is aangegeven op welke data en hoe laat de zon daarachter opkomt.
Het zal je niet verbazen dat ik deze zonnewijzer wel wat aan de grote kant vind... Maar verder is het een prachtig object!
Het motto luidt: Passant entre ciel et terre ton ombre rythme le temps au soleil du Coeur Vert, wat niet zo eenvoudig te vertalen is. Ik maak er maar van: Je schaduw die tussen hemel en aarde beweegt geeft de tijd een ritme door de zonnestralen van het Groene Hart.
Ligging: 45.2° NB, 5.8° OL
Ontwerp: Atelier Tournesol, Saint-Martin-le-Vinoux (website in 't Frans)
Inwijding: ?
De zonnewijzer ligt bovenaan een groot grasveld in het Parc du Bruchet, dat het 'Groene Hart' van Meylan genoemd wordt. Meylan ligt 5 km oostelijk van Grenoble in het dal van de Isère.
Hieronder Meylan in vogelvlucht. Op de achtergrond de bergketen van Belledonne. De zonnewijzer ligt in de gele cirkel.
Website: Gemeente Meylan (Frans)
De indrukwekkende spiegel-zonnewijzer in het Lycée Stendhal in Grenoble uit 1673 is maar zelden te bezichtigen. Gelukkig is de website over L'horloge solaire (in het Frans) heel informatief!