Boeken over zonnewijzers

Boeken over zonnewijzers voor beginners

Onderstaande boeken zijn goed bruikbaar voor beginners. En wat je te ver vindt gaan, sla je (in eerste instantie) gewoon over.
Verscheidene publicaties zijn niet (meer) in de handel verkrijgbaar, maar wel bij een zonnewijzer-vereniging, of te leen in de Openbare Bibliotheek. Raadpleeg eventueel de (Nederlandse) on-line Catalogus.
Geen van deze boeken noemt de belangrijke 20e-eeuwse ontwikkelingen op zonnewijzergebied, te weten de kruisdraad- of bifilaire zonnewijzer en de uurvlakzonnewijzer. Mocht je daar wat over willen weten, dan ben je voornamelijk aangewezen op de bulletins van zonnewijzer-verenigingen of op internet.

Achtereenvolgens noem ik:



Nederlandse boeken

Het enige boekje dat bij mijn weten momenteel in de boekhandel verkrijgbaar is, is Het ABC van de zonnewijzer door H.W. van der Wyck, Zonnewijzerkring 1997, ISBN 90-9007752-9.
Een handzaam boekje dat een brede inleiding geeft over het principe van de meest voorkomende typen zonnewijzers, en hoe ze zelf te maken. Hierbij worden uur- en datumlijnen op meetkundige wijze geconstrueerd, wat met de opkomst van (zak)rekenmachines wel wat achterhaald is.
Te bestellen via de boekhandel of de Zonnewijzerkring, door overmaking van € 5,70 op giro 518837 t.n.v. De Zonnewijzerkring, Amstelveen.

Uitverkocht, maar nog beperkt verkrijgbaar bij de Zonnewijzerkring, is 25 Eeuwen tijdmeting door Bruno Ernst (J.A.F. de Rijk), Aramith, Amsterdam 1988, ISBN 90-6834038-7, prijs €15,- + verzendkosten.
Het eerste hoofdstuk, ca. 1/3 deel van het boek, is gewijd aan zonnewijzers. Beknopter dan het boekje van Van der Wyck, maar wel met een zestal modellen van zonnewijzers om uit te knippen (of te kopiëren) en zelf te maken.

Uitverkocht, maar in veel bibliotheken te lenen, zijn de volgende boeken:

Zonnewijzers in Nederland door J.G. van Cittert-Eymers & M.J. Hagen, Walburg Pers, Zutphen 1984, ISBN 906011-230-X.
Het boek inventariseert de zonnewijzers in Nederland (behalve de 'gewone' hoepelsferen) en heeft een korte inleiding over de werking van zonnewijzers.

Zonnewijzers door P. Terpstra, Wolters, Groningen 1953.
Een van de beste inleidingen over zonnewijzers. Breed georiënteerd, duidelijk en met weinig formules.

Zonnewijzers in Limburg! door M. Driessen, Uitg. Mikron, Herk-de-Stad, 1979.
Deze inventarisatie van zonnewijzers in Belgisch en Nederlands Limburg wordt voorafgegaan door een aardige inleiding over de geschiedenis en de soorten van zonnewijzers, en met diagrammen hoe zonnewijzers zelf te construeren.



Engelse boeken

Het beste boek, zeker voor de beginner, is absoluut Sundials: Their theory and construction door Albert E. Waugh, Dover Publications, New York 1973, ISBN 0-486-22947-5.
Mijn favoriete leidraad. Weinig achtergrond, maar met stap-voor-stap instructies voor het maken van je eigen zonnewijzer, zowel meetkundig als rekenkundig. Het enige nadeel is dat de berekeningen nog op een ouderwetse manier uitgevoerd worden, met behulp van logaritmentafels i.p.v. een zakrekenmachientje.

Goede tweede is het boekje Sundials door Christopher St J.H. Daniel, (Shire Album no. 176), Shire Publ. 1997, ISBN 0-85263-808-6. Een prima, brede inleiding over zonnewijzers. Geen formules, geen aanwijzingen voor zelfbouw.
Ook verkrijgbaar via de Britse Zonnewijzerkring.

Bedoeld voor projecten op school, maar ook informatief voor andere beginners, is Make a sundial door Jane Walker & David Brown, 2e druk 1993, British Sundial Society, ISBN 0-9518404-0-1.
Het boek begint met opdrachten over zon en schaduw, heeft bouwplaten voor zelf te maken zonnewijzers, aanvullende activiteiten en achtergrond-informatie voor leraren.
Verkrijgbaar bij de Britse Zonnewijzerkring.

Ook voor alle leeftijden is Sundials and timedials door Gerald Jenkins & Magdalen Bear, Tarquin Publ. 2000, ISBN 0-906212-59-6.
Dit boek bevat 9 bouwplaten van zonnewijzers en verwante instrumenten om zelf in elkaar te zetten, en een uitneembaar 'mini-boekje' met achtergrond-informatie.
Ook verkrijgbaar in Duitse vertaling: Sonnenuhren zum Ausschneiden, Ludwig Verlag 1999, ISBN 3-7787-3615-9.



Duitse boeken

De twee Duitse boeken die ik hier noem hebben een vergelijkbare aanpak: Duits-gründlich, maar wel in kleine brokken geserveerd, zodat ze ook voor een beginner te behappen zijn. Beide besteden ook veel aandacht aan de praktische aspecten van het maken van zonnewijzers.

Het eerste is Faszination Sonnenuhr van Arnold Zenkert, 3e druk, Harri Deutsch, Thun/Frankfurt 2000, ISBN 3-8171-1579-2.
De bijbehorende CD-ROM bevat een honderdtal kleurenfoto's van verschillende typen zonnewijzers (met summiere toelichting), alsmede enkele bouwplaten om te printen.

Van het driedelige werk Sonnenuhren: Eine Anleitung für Handwerk und Liebhaber van Schumacher & Peitz is vooral deel 1 interessant: Gestaltung, Konstruktion, Ausführung door Heinz Schumacher, 2e druk, Callwey, München 1978, ISBN 3-7667-0-437-0. Uitverkocht, maar wel in de bibliotheek te leen.
Deel 2 is het bijbehorende tabellenboek, dat goeddeels achterhaald is door de (zak)rekenmachine. Deel 3 bevat honderden (zwart-wit) foto's van zonnewijzers. Maar ook deel 1 is verlucht met vele foto's.



Computer-programma's

Er zijn nogal wat computer-programma's om zonnewijzers te laten berekenen en tekenen. Vaak zijn ze gratis via internet beschikbaar. Voor beginners is het programma Shadows van François Blateyron heel bruikbaar. Het is te downloaden van deze site.

Voor gevorderden biedt het programma ZW2000 van Fer de Vries meer mogelijkheden om het ontwerp naar je hand te zetten. Je kunt het van deze site ophalen.