Zonnewijzer-verenigingen

Zonnewijzer-verenigingen en -inventarisaties

Op deze pagina komen zonnewijzer-verenigingen uit de volgende land(strek)en aan bod:

De organisatievorm van zonnewijzer-liefhebbers verschilt nogal. In veel landen tref je onafhankelijke verenigingen aan, maar er zijn ook astronomen-verenigingen of uurwerken-organisaties die onderdak bieden aan zonnewijzervrienden.
Ik heb hieronder alleen die verenigingen opgenomen waarvan ik de website kan lezen. Zie Sundials on the Internet voor een uitgebreider overzicht.
Veel verenigingen rekenen het tot hun taak het nationale zonnewijzerbezit te inventariseren en te publiceren. Die uitgaven heb ik erbij vermeld.



Nederland

Zonnewijzerkring Nederland De Zonnewijzerkring, opgericht in 1978:
- geeft het viermaandelijkse Bulletin uit (ISSN 1383-388X);
- organiseert excursies voor leden;
- houdt een overzicht bij van zonnewijzers in Nederland;
- adviseert bij ontwerp, uitvoering en restauratie van zonnewijzers.

De Zonnewijzerkring organiseert elk jaar rond het zomersolstitium een excursie. Deze ging de laatste jaren naar de volgende streken. Klik de links voor een verslag of overzicht:

"Zonnewijzers in Nederland" De inventarisatie van Nederlandse zonnewijzers omvat nu zo'n duizend stuks. De helft daarvan wordt al vermeld in:
J.G. van Cittert-Eymers & M.J. Hagen, Zonnewijzers in Nederland, Walburg Pers, Zutphen 1984, ISBN 906011-230-X (uitverkocht).
Het boek begint met een royale inleiding over beginselen en soorten van zonnewijzers. In januari 1999 verscheen een Supplement, uitgegeven door de Zonnewijzerkring als bijlage bij het Bulletin. De informatie daarin is zeer summier, maar er wordt veelal verwezen naar de betreffende rubriek in het Bulletin. Een bijgewerkte, systematischer uitgave zou ik toejuichen.
Helaas worden hoepelsferen niet opgenomen, op een enkele uitzondering na (bijv. Den Haag). Toch zijn er meer exemplaren te vinden die echt de moeite waard zijn, zoals je bijvoorbeeld hier kunt zien.



Vlaanderen

Zonnewijzerkring Vlaanderen De Zonnewijzerkring Vlaanderen is opgericht in 1995. Aanleiding was de succesvolle organisatie van het Zonnewijzerpad Rupelmonde. Het tijdschrift Zonnetijdingen verschijnt viermaal per jaar.
Het baanbrekende Zonnewijzerpark Genk is onder haar auspiciën tot stand gekomen.


"Zonnewijzers in Vlaanderen" De inventarisatie voor Vlaanderen en Brussel van Patric Oyen heeft in 2006 de vijfde druk beleefd. Hij omvat bijna 600 stuks. De informatie is vaak summier.
Sinds januari 2002 is de inventarisatie gelukkig ook beschikbaar op de website van Patric Oyen. Die omvat inmiddels bijna 700 zonnewijzers, vele daarvan met foto's. De inventarisatie is op verschillende manieren geordend in te zien: op bouwjaar, per gemeente, deelgemeente, provincie en per type. Naar keuze met grote of kleine foto's. Alleszins de moeite waard!



Groot Brittannië

British Sundial Society De British Sundial Society is opgericht in 1989 en geeft ook al een Bulletin uit, dat viermaal per jaar verschijnt. De BSS houdt een zonnewijzer-register bij, waarvan geregeld een nieuwe druk verschijnt. De huidige, derde druk dateert van 2000. Die moet zelfs rijk voorzien zijn van afbeeldingen in kleur, las ik op de website. Daar wordt ook de stand bijgehouden. Eind 2000 waren er bijna 4000 exemplaren geregistreerd, waaronder 35 analemmatische. Daarvan heb ik er pas een en nog een weten te scoren.
Heel waardevol is de Sundial Glossary, een uitgebreide verklarende begrippenlijst van de zonnewijzerkunde, door John Davis. Hij is ook in druk verkrijgbaar.



Noord-Amerika

North American Sundial Society De North American Sundial Society is in 1994 opgericht. Haar website is zeer uitgebreid, met o.a. een groot aantal links die in rubrieken geordend zijn. Ook vind je hier haar zonnewijzer-register, dat als een van de weinige via internet toegankelijk is. Begin 2001 telde het ruim 360 exemplaren, niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook zo'n 30 stuks in Canada en een enkele in Mexico en Latijns-Amerika.


NASS Repository De NASS geeft het Compendium uit, dat jaarlijks vier afleveringen telt. Heel handig is de Repository, een cd-rom met alle verschenen nummers in pdf-formaat, de Sundial Registry, de BSS Sundial Glossary en meer.



Duitsland

Deutsche Gesellschaft für Chronometrie De Duitse zonnewijzervrienden hebben zich verenigd in de Arbeitskreis Sonnenuhren van de Deutsche Gesellschaft für Chronometrie. Deze is opgericht in 1971 en is daarmee volgens mij de oudste zonnewijzer-vereniging. Een eigen clubblad lijkt ze echter niet te hebben.

Sonnenuhren Deutschland & Schweiz Een indrukwekkend werkstuk is de inventarisatie van Duitse en Zwitserse zonnewijzers van Hugo Philipp, Daniel Roth en Willy Bachmann, Sonnenuhren Deutschland und Schweiz, Deutsche Gesellschaft für Chronometrie, 1994, ISBN 3-923-422-12-1. Gegevens van zo'n 8000 zonnewijzers zijn systematisch vermeld. Daar kan menige andere catalogus een puntje aan zuigen! De objecten zijn geordend op postcode, en dat maakt het boek voor toeristen als ik minder gemakkelijk te gebruiken als reisgids.
Daniel Roth houdt tevens een uitgebreide lijst met zonnewijzer-links bij, en is ook de gastheer van de Sundial Mailing List, een soms geanimeerde discussiegroep (zie de pagina met links).



Oostenrijk

Gnomonicae Societas Austriaca In Oostenrijk bundelt de Arbeitsgruppe Sonnenuhren van de Österreichische Astronomische Verein sinds 1990 de krachten. Ze is het gemakkelijkste te bereiken via de homepage van Karl Schwarzinger. Je kunt dan tevens zijn zonnewijzer-collectie bewonderen, voorzien van toelichting in het Duits en Engels.
De onderlinge communicatie verloopt via het Rundschreiben dat tweemaal per jaar verschijnt.

De catalogus van Oostenrijkse zonnewijzers (tweede druk, 1993) is inmiddels uitverkocht. De derde druk, gebaseerd op de ca. 3000 zonnewijzers in de huidige database, staat op stapel.



Frankrijk

Société Astronomique de France Ook hier heeft men onderdak bij de sterrenkundigen gevonden: de Commission des Cadrans Solaires van de Société Astronomique de France bestaat sinds 1972. Artikelen verschijnen meestal in L'Astronomie, het tijdschrift van de SAF.

Cadrans solaires français catalogués De Franse zonnewijzer-catalogus is de meest uitgebreide die ik ken: hij bevat 10.000 zonnewijzers (volgens het voorwoord; ik heb ze niet nageteld). De huidige druk is de derde, uit ca. 1998. De objecten zijn per departement gerangschikt en daarbinnen alfabetisch op plaatsnaam. Kaartjes per departement achterin geven enig houvast. De beschrijvingen zijn summier en niet erg systematisch. Er moeten zo'n 40 analemmatische zonnewijzers in staan, maar die heb ik nog niet allemaal ontdekt...
Het boek heeft neiging tot losbladigheid, maar dat kan op vakantie een voordeel zijn...

Vaison-la-Romaine, juli 2000
De catalogus probeert ook de 'souvenir-zonnewijzers' te inventariseren; dat is nou echt dweilen met de kraan open!



Quebec (Canada)

De Commission des Cadrans solaires du Québec is in 1994 gevormd naar het Franse voorbeeld. Toch is ze geen onderdeel van een grotere organisatie. Ik noem haar hier vooral omdat het clubblad Le Gnomoniste integraal op de website gepubliceerd wordt. Wellicht niet bevorderlijk voor het aantal betalende leden, maar overigens een prijzenswaardig initiatief!