Analemmatische zonnewijzers
Oostwal, Ootmarsum
Dit is gnomonisch gezien de meest welvoorziene en best verzorgde analemmatische zonnewijzer die ik ken. Ik ontdekte hem bij toeval, toen we probeerden Ootmarsum te verlaten via een doolhof van éénrichtingsstraten. Daar lag hij opeens, onopvallend in een gemeentelijk plantsoentje.
De vloer is van glad afgewerkt cement, vervat in een tweetraps rand van baksteen. In de onderste rand liggen de marmeren uur- en halfuur-punten. De lange as is 7.80 meter.
Aan de noordkant staat een muurtje dat de ronding van de zonnewijzer volgt. Er zijn twee bankjes tegen bevestigd, van waaraf je het geheel goed in ogenschouw kunt nemen. Deze muur met daarop een equatoriale hulpzonnewijzer (daarover straks meer) geeft het geheel het verticale accent dat analemmatische zonnewijzers doorgaans missen.
 |
 |
De datumlijn is gegraveerd in een stenen plaat. Hij is ingedeeld in de dierenriem-maanden en tevens in perioden van 1/3 kalendermaand.
De brandpunten van de ellips zijn aangegeven in brons, evenals een aantal 'Lambert-cirkels'. Dat zijn cirkelbogen die door de brandpunten en een punt op de datumlijn gaan, in dit geval door het begin van de dierenriem-maanden. Ze snijden de omtrek van de ellips op de tijden van zonsopkomst en -ondergang op de betreffende dag. Dit is de enige analemmatische pleinzonnewijzer die ik ken waarin een volledige set Lambert-cirkels is aangebracht. De analemmatische zonnewijzer in Rijswijk heeft alleen de twee buitenste cirkels, voor de solstitia.
Bij een analemmatische zonnewijzer moet je natuurlijk wel weten wat de datum is, om op de goede plaats te kunnen gaan staan. Mocht je die even kwijt zijn, geen nood! Op het muurtje achter de bankjes staat een kleine equatoriale puntzonnewijzer, die uit de zonsdeclinatie de datum afleidt. Je hoeft alleen te weten of de dagen lengen of korten. En bij de datum kun je dan meteen de tijdsvereffening aflezen. Zeer ingenieus! Een paneel met de gebruiksaanwijzing completeert het geheel.
Tot slot is de spreuk "Tempus vitam regit" (De tijd regeert het leven) in brons in de vloer vereeuwigd. Dit is het motto van de antieke-klokkengalerie 'De Oude Tijd'. Bij de opening in 1989 bood eigenaar Bote Holman de zonnewijzer aan de stad Ootmarsum aan. In 1993 is hij ingewijd in aanwezigheid van Koningin Beatrix.
Bote Holman vertelde mij hierover nog een aardige anekdote. In het stadje ontstond enige opwinding over een vermeende blunder: het 4-uurpunt was niet aangegeven met IV, zoals het hoorde, maar met IIII. Pas toen hij de critici vroeg thuis eens op hun eigen klok te kijken, verstomde het rumoer: inderdaad geven vrijwel alle klokken met Romeinse cijfers vier uur op die wijze aan! (Zie ook de pagina over het vier uur probleem.)
Als excuus voor de Ootmarsummers moge gelden dat de klok op hun eigen R.K. Kerk, midden in het stadje, de uitzondering is die de regel bevestigt.
Code Sup: Ootmarsum 9
Ligging: 52.4° NB, 6.9° OL
Ontwerp: Bote Holman
Inwijding: augustus 1993
Dubbele verticale zonnewijzer
Van het vele moois dat dit historische stadje biedt laat ik alleen nog de dubbele verticale zonnewijzer zien die - ook al op initiatief van Bote Holman - sinds enkele jaren weer het oude Raadhuis siert.
Code Sup: Ootmarsum 11
Ligging: 52.4° NB, 6.9° OL
Ontwerp: B.P.U. Holman
Inwijding: juni 1995
Meer zonnewijzers in Ootmarsum vind je in het verslag van de Zomerexcursie 2001 van de Zonnewijzerkring.
In Galerie 'De Oude Tijd' is sinds kort het Chronomium ondergebracht, een centrum voor tijdmeting, met een permanente tentoonstelling voor jong en oud.
Meer info over Ootmarsum vind je o.a. op de Startpagina Ootmarsum.
Andere Twentse zonnewijzers op deze site: